Ik sta buiten nog een paar sigaretten weg te werken voor het interview als Michiel mij enthousiast tegemoetkomt lopen. De begroeting is vriendelijk. Michiel heeft er zin in. Kent u de uitdrukking ‘Gooi er een kwartje in en hij begint te praten’? Nou dat geldt zeker voor onze gast van vandaag zal later blijken in zijn kantoor waar dit interview wordt gehouden. Buiten praten we nog even wat over koetjes en kalfjes en als ik mijn sigaret doof is het tijd om te gaan beginnen. We lopen naar binnen richting zijn kantoor. Michiel vertelt gepassioneerd over het zijn van psychiater, over wat een goede psychiater zijn is, over de proeftuin Optimaal Leven en over zijn werkzaamheden voor Crazy Wise.

Wie is Michiel
Michiel is bij het Optimaal leven werkzaam als een van de twee psychiaters. Hij is 47 jaar oud, heeft een vrouw en drie kinderen. Hij heeft een druk bestaan. Naast zijn werk en gezin heeft hij vaak meer interesses dan dat hij er tijd voor heeft. Hij speelt graag piano en leest graag. In zijn vrije uurtjes doet hij aan tennis en volleybal. Ook houdt hij van koken en reizen. Het is dus inderdaad een druk baasje en alsof het nog niet genoeg is houdt hij bij huis ook nog paarden waar tijd in gaat zitten. In zijn werk houden hem twee dingen bezig: de proeftuin Optimaal Leven. “Waarbij we proberen echt het verschil te maken door heel goed samen te werken met de gemeente en andere partijen rondom mensen met zware problemen.” Daarnaast spendeert Michiel een kleine tien uur in de week aan digitalisering van GGZ Drenthe. “Ik hoop GGZ Drenthe daarmee vooruit te helpen zodat er meer tijd is voor goede gesprekken”, aldus Michiel.

Michiel de psychiater
Michiel is psychiater geworden omdat hij het eigenlijk al was. In zijn puberteit merkte hij al dat hij het van nature in zich had om met mensen over problemen of over dingen te praten en op een soort diepgang uitkwam die andere mensen niet hadden. “Ik had een soort interesse in mensen en voordat ik het wist zat je op een diepe laag en dat mensen achteraf ook zeiden oh dat was helemaal niet de bedoeling. Dus het zat ook in mij”, zegt Michiel over de reden waarom hij psychiater is geworden. Hij heeft gewoon iets gezocht wat bij hem paste.

“In mijn tweede jaar van mijn opleiding trok ik ineens een conclusie waarvan ik zelf schrok. De meeste psychiaters zijn helemaal niet sociaal. Ze kunnen niet tegen grapjes, zijn wat houterig of wat raar in contact” zegt Michiel als inleiding als hem de vraag wordt gesteld waar een goede psychiater aan moet voldoen. “En dat vond ik heel gek, want voor mij geldt dat een psychiater contact kan maken en vandaar uit iets doen wat andere mensen niet lukt. Daar ligt de meerwaarde. Dus een goede psychiater maakt echt contact en vanuit dat contact ontstaan dingen. Dan is het fijn dat je methodes hebt. Dan is het fijn dat je vaardigheden hebt. Natuurlijk die zet je allemaal in, maar dat contact moet ook op een soort authentieke manier komen.”, zegt hij. Kort samengevat: echt geïnteresseerd, echt luisteren en ook echt contact maken, dat zijn de eigenschappen van een goede psychiater volgens Michiel.

Hij moet lachen als ik de vraag stel of hij zelf vindt of hij hieraan voldoet. Zijn antwoordt is zowel bevestigend als ontkennend. Ja en nee dus. “Er zijn dagen dat het stroef gaat en dat ik achteraf denk dat heb ik helemaal verkeerd gedaan. Of dat iets niet lukt, maar er zijn ook dagen dat ik denk dat ik denk ik heb echt contact gehad vandaag en kan daarop voortbouwen. Door de regel genomen ben ik best tevreden over.

Optimaal leven
Voordat Michiel het Optimaal leven team in Hoogeveen kwam versterken was hij als psychiater altijd werkzaam in het acute gezeten. Hij was altijd de psychiater in crisisdienst bij bijvoorbeeld de HIK en hij was daar na tien jaar een beetje klaar mee en vroeg zich af wat hij dan wel wilde. Hij wilde wat socialer en de wijk in. Mensen thuis bezoeken en dan kom je al gauw bij een FACT-Team terecht. En toen kwam hij erachter dat er in Hoogeveen een proef kwam met Optimaal Leven en dat leek hem wel leuk. Hij is zich erin gaan verdiepen en heeft samen met zijn collega Annemarie – die hij al kende- zich verbonden aan het Optimaal Leven team van Hoogeveen. Wat hem vooral aantrekt in Optimaal Leven is dat wij niet alleen als hulpverlener maar ook als organisatie met een andere attitude gaan werken. “Die andere attitude gaat veel meer over herstel. Over wat wil diegene tegenover mij. Wat drijft diegene en waar wil hij naartoe. Dat trok mij erg aan in Optimaal Leven”, aldus Michiel.

Hobbels
Waar Michiel tegen aan loopt in zijn werkzaamheden als psychiater is dat de samenwerking tussen organisaties stroef verloopt. “Kijk iedereen heeft zijn eigen budget/inkomen en als je dan zegt zullen we dit samen doen dat jij een beetje betaalt en wij een beetje betalen dan blijkt dat opeens heel ingewikkeld te zijn. Nou daar loop ik tegen aan”, zegt Michiel. Zelf pleit Michiel om daar juist wel je nek in uit te steken en het gezamenlijk op te gaan pakken. “Dus als bestuurder en organisatie dingen loslaten en ervoor gaan. Ook al moet je gaan bezuinigen, ook al is het zwaar gewoon je nek ervoor uitsteken.”

Nieuwe locatie
Als Michiel het voor het zeggen had dan zou hij met Optimaal Leven naar een prachtig pand in Hoogeveen gaan. “Dat zou een groot pand moeten worden met allerlei ruimtes waar je leuke dingen kunt doen. Grote tuin erbij met allerlei dieren en een horecagelegenheid. Dat we een soort plek maken waar je naar toe kan voor dagbesteding, om workshops te volgen, te leren en waar Optimaal Leven ook zit.” Helaas is dat er nog niet in Hoogeveen. “We hebben naar een pand gekeken maar dat was zo slecht geïsoleerd en de kosten waren zo hoog wat niemand wilde betalen waardoor we er niet in konden. Nou zonde, maar dat zou ik meteen veranderen als ik het voor het zeggen had.”

Crazywise
Naast psychiater bij het Optimaal Leven in Hoogeveen is Michiel ook betrokken bij Crazywise Conference. Het Crazy Conference is een jaarlijks evenement waar een aanvullende benadering van psychose voor het voetlicht wordt gebracht. Het evenement biedt ruimte aan het verkennen van nieuwe wegen, waarbij psychose ook gezien kan worden als mogelijkheid tot groei, of zelfs transformatie. “Ruim tweeëneenhalf jaar geleden ben ik door de organisatie benaderd of ik in een discussiepanel wilde en dat wilde ik wel. Dat vond ik heel leuk. En toen kwam ik erachter dat ze ook nog mensen zochten voor in de organisatie en toen zei ik dat wil ik heel graag. En dit doe ik vanuit mijn hart om elk jaar een goede conferentie neer te zetten.

Volgens Michiel gebeurt het in zijn beleving heel vaak dat mensen een leven hebben voor en een leven na een psychose. “En wat ik heel veel zie gebeuren is dat mensen na een psychose door stigma vanuit de samenleving, maar ook door zelfstigma terechtkomen in een situatie waarin het gewoon niet goed met ze gaat. En soms van hulpverleners krijgen te horen: nou je hebt een psychotische stoornis doe maar rustig aan de rest van je leven en slik je pillen maar en klaar. En dan denk ik hoe kun je het zeggen! Want ik denk dat je net zoveel waard ben als voor een psychose, alleen moet je die waarde herontdekken. En dat is in mijn beleving waar Crazywise overgaat.

Mocht je belangstelling hebben om een keer de conferentie van Crazywise te bezoeken dan moet je even geduld hebben. Ze slaan namelijk een jaartje over. Ze willen zich herijken, stilstaan bij hun kernwaarden en visie. Als ze dat weer helder hebben is er in mei/juni 2024 weer een nieuwe editie. En mocht je vragen hebben vraag Michiel ernaar.

In september 2019 begon ze als team/projectleider van het Optimaal leven team in Hoogeveen. Nu na een klein tweeëneenhalf jaar vertrekt ze door de voordeur weer: Barber Smit (44). In dit afscheidsinterview vertelt ze openhartig over wat haar werk inhoudt, wat haar drijft, wat ze zoal in haar vrije tijd doet en waar ze na haar tijd bij Optimaal Leven werkt. Het was even wachten op haar want ze praat een beetje bij met oud-collega’s in de (wandel)gangen, maar na een kleine tien minuten vertraging werd het toch al snel een leuk en boeiend gesprek.

Wie is Barber Smit
Barber is 44 jaar, getrouwd en heeft twee kinderen. In haar vrije tijd rijdt ze paard. Ze heeft bij haar thuis momenteel drie paarden staan en mest dus elke dag de stallen uit en verzorgt de paarden. Ook wandelt ze graag met haar twee honden. Een kind voetbalt en de ander tennist. Tijdens deze competities staat ze haar kroost langs de lijn aan te moedigen. In de spaarzame tijd die ze nog over heeft gaat ze met vrienden lekker eten en een wijntje drinken. Gewoon even lekker ontspannen.

Barber komt uit een echte zorgfamilie. “Mijn moeder was verpleegkundige, mijn zus is verpleegkundige, mijn oudste zus is begeleider bij mensen met een verstandelijke beperking, dus het was eigenlijk een logische keuze om de zorg in te gaan”, vertelt Barber. Toch was het een vrije keuze. “Een andere zus was ook verpleegkundige, maar die is van de een op de andere dag gaan werken als boekhouder bij mijn vader in het bedrijf”, lacht ze.

Ze is opgeleid als verpleegkundige en heeft gewerkt in de kliniek van de Ruiterstee van Acare. Dat is kinder- en jeugdpsychiatrie. “Daar heb ik de opleiding Management in de Zorg gedaan en verschillende cursussen en trainingen gevolgd om te doen wat ze hier bij Optimaal Leven deed. “De opleiding Management in de Zorg heb je wel nodig om teamleider te worden”, zegt ze. Gedurende het interview valt mij haar oprechte betrokkenheid op. Barber stuurt nu teamleden aan, maar zou ze niet meer met cliënten willen doen is wat ik van haar wil weten. “Dat vond ik ook heel leuk, maar een belangrijke reden waarom ik teammanager ben geworden is, naast de onregelmatige werktijden als verpleegkundige, dat ik heel vaak dacht dit kan heel anders. Dit kan beter. En toen dacht ik daar moet ik niet over zeuren, dan moet ik het echt zelf gaan doen”.

Verbindingen leggen en muurtjes afbreken
In september 2019 begon de start van het Optimaal Leven team in Hoogeveen. Barber begon gelijk met de twee nieuwe psychiaters. “Toen ik begon als teamleider bij Optimaal leven was het vooral de wegwijzen. Wat gaan we doen en waar willen we naar toe. Wat moet ik daarin organiseren en wat kunnen de teamleden zelf daarin doen”, zegt Barber. Ze geeft toe dat de start van Optimaal Leven beter had gekund. “Het begin was rommelig” zegt ze. Later in het proces ging het beter. “Toen ging het vooral wat is ervoor nodig voor goede zorg en waar hebben de cliënten nou echt iets aan”, vertelt ze. In haar werk ging het vooral over hoe organiseren we dat? Kan dat financieel wel allemaal? En de samenwerkingen met gemeenten en andere zorgpartijen. “Echt verbindingen leggen, maar ook muurtjes afbreken”, lacht ze.

Snertpan
Als ze terugkijkt op haar periode bij het Optimaal Leven team en denkt wat beter had gekund komt ze met een opmerkelijk verhaal over een snertpan. “Toen ik begon had psychiater Michiel tijdens een van de eerste sessies een grote snertpan meegenomen. Iedereen kon daar briefjes in gooien met dingen die niet goed gingen. Die beter konden. Die beter moesten. Daar ben ik denk ik te weinig op teruggekomen”, zegt ze. “En ik had heel graag willen verhuizen met het team, maar dat is een mooi dossier voor mijn opvolger”. Wat ze haar opvolger in ieder geval mee wil meegeven is luisteren naar wat hier gebeurt en ben aanwezig op momenten dat je aanwezig moet zijn.

Het Optimaal Leven Team
Over het Optimaal Leven in team in Hoogeveen is Barber lovend en misschien is dat wel wat ze het meest gaat missen. “Na een moeizame start is het team wel steeds enthousiaster geworden en kwamen ze steeds meer met ideeën die we hebben doorontwikkeld. Daar ben ik best trots op!”, zegt ze. “Soms was het best wel puzzelen omdat het behoorlijk ingewikkeld lag, maar dan toch doorgaan om te kijken hoe we toch een stap konden zetten om het op te lossen. Dat vond ik leuk en waardeer ik aan dit team”.

Andere wending
Het interview met Barber kabbelt voort. Ze vertelt veel. Eigenlijk te veel voor een nieuwsbrief. En terwijl we zo bezig zijn veranderen uit het niets de rollen. Barber wordt interviewster en ik de geïnterviewde. Een beetje overdonderd ben ik wel maar het was ook wel goed. Zo goed zelfs dat Barber er op staat dat het in het interview verwerkt wordt. Bij deze dus…

“Heb jij nou dingen die beter kunnen in de zorg?”, vraagt Barber. Het is even stil. “Wat ik jammer vind is dat de klankbordgroep zo’n kleine groep is geworden. Het was een grote groep die dingen organiseerde voor cliënten. Dat was harstikke leuk en ik heb daar veel geleerd. Andere mensen ontmoet, mijn talenten ontdekt op een prettige manier. Nu zijn we heel erg klein en ik denk dat casemanagers kunnen helpen om extra leden te werven. Dat deden ze vroeger wel en ze zaten soms ook bij vergaderingen. Dus dat kan beter denk ik”. Barber knikt instemmend.

“En nog meer?”, vraagt ze. “Nou het probleem met de psychiaters is voorlopig opgelost. Maar wat ik nog een beetje mis is een soort van herstelacademie. Een leuke locatie waar je als cliënt naar toe kan om je creativiteit te ontdekken. Dat je daar kunt schilderen, schrijven, tekenen, muziek maken et cetera. Waar je misschien kan lunchen of een broodje eten wat gemaakt wordt door cliënten. Zoiets. Dat mis ik een beetje om mijn volgende stap te zetten.”, zeg ik. “Ik geloof dat Freek er mee bezig is”, voeg ik nog snel toe. “Dat is een mooie droom”, zegt de interviewster.

Dan zit onze tijd er echt op. We nemen afscheid en ik wens haar het beste voor de toekomst. Na haar vertrek bij Optimaal Leven is Barber Teammanager Gezinspsychiatrie in Beilen geworden. Namens de Klankbordgroep wensen we haar veel succes in haar nieuwe functie.

Veel cliënten die om uiteenlopende redenen in aanraking komen met de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) hebben weleens het gevoel gehad dat hun wereld onder hun voeten letterlijk en figuurlijk is weggeslagen. Voor hun gevoel zijn ze alles kwijt. Door hun psychische klachten zijn werk en opleiding stil komen te liggen. De zingeving van het leven is ‘even’ weg. Gelukkig biedt het Optimaal Leven- team een IPS-traject aan. Het IPS-traject is een methodiek waarin samen met de cliënt wordt gekeken naar een geschikte werk of opleidingsplek. Jannes van de Klankbordgroep ging in gesprek met de IPS-begeleider van het Hoogeveense Optimaal Leven-team, Carina Vegter. Het werd een boeiend gesprek.

Het is een dinsdagmiddag rond een uur of vier als ik met gezonde spanning plaatsneem in een gespreksruimte die voor het komende driekwartier is omgeturnd in een interviewruimte. Tegenover mij zit de goedlachse Carina. Op tafel ligt naast mijn vragenlijstje mijn telefoon die nu dienstdoet als dictafoon. Carina heeft voor zich een bakje gevuld met groentesnacks. Terwijl ze een groentesnack pakt biedt ze mij er ook een aan. Ik druk op de opnameknop waardoor de band loopt. Het gesprek kan beginnen!

Een beetje onwennig stel ik de eerste vraag: “Wat doe je precies?”. Er valt een korte stilte gevolgd door Carina’s bekende bulderlach. “Weet ik zelf eigenlijk ook niet precies. Wat is de context van de vraag?”, kaatst ze de openingsvraag terug. Er valt weer een korte stilte. “Goede vraag. Het is heel breed. Vertel gewoon wat je hier doet?”, zeg ik. “Oké”, zegt Carina en begint te vertellen.
“Binnen mijn werk doe ik eigenlijk heel veel, maar dat is niet in een functie te duiden. Ik doe aan de ene kant hetzelfde werk als een verpleegkundige in het Optimaal Leven-team.”, vertelt ze. “Een ander stuk van mijn werk is dat ik met mensen kijk naar welke wensen ze hebben op het gebied van werk, scholing en zingeving.”

Wie is Carina Vegter
Officieus werkt Carina 25 jaar bij de GGZ Drenthe. Officieel moet ze nog even een jaartje wachten op deze mijlpaal want ze is in 1997 in vaste dienst getreden. Ze is begonnen bij het arbeidsrehabilitatiecentrum in Beilen als Boekbindster. Eigenlijk boeken restaureren en in elkaar naaien. Dat heeft ze voortgezet in Assen waar ze een soort werkleider werd over een groep mensen die zorg kreeg bij de GGZ. Daar leerde ze veel over arbeidsvaardigheden en ging ze met mensen in gesprek over zingeving. En sinds 2007 doe ik dat in Hoogeveen.

Een mens is meer dan zijn aandoening
Carina heeft het idee dat het werk haar een beetje heeft uitgekozen. Ze vindt het heel erg leuk om praktisch met mensen bezig te zijn. Als ze naar de psychiatrie keek was er altijd heel veel aandacht – ze vindt dat dit minder wordt en dat vindt ze goed – voor het gedeelte van een persoon wat niet zo goed was. Dus het zieke gedeelte. “Alsof alles wat daarbuiten viel er niet bij hoorde. Een mens is toch meer dan alleen één ding”, vraagt ze zich verwondert af. Interviewer knikt instemmend. Haar eigen aandoening speelt hier ook een rol in. “Ik heb ook iets alleen bij mij zien ze dat ik meer ben dan mijn aandoening en ik dacht waarom kunnen ze dat bij mijn cliënten niet. Dat zijn ook leuke mensen waar je leuke gesprekken mee kunt voeren. Bovendien kunnen ze heel veel dingen doen, maar als het een beetje minder gaat gaan we ze heel anders zien”, zegt ze. “Dat is heel gek en daar richt ik mijn focus op. Wat kunnen we dan wel doen als het wat minder gaat. Dat vind ik namelijk heel belangrijk. Ik zie namelijk mensen beter worden als ze iets te doen hebben waar ze het gevoel hebben dat ze nuttig en nodig zijn”.

IPS
IPS staat voor Individuele Plaatsing en Steun. Het is een methodiek overgewaaid uit de VS. Daar zijn trajectbegeleiders opgeleid en ingebed in een kleine gemeenschap om te zorgen dat cliënten met een psychosegevoeligheid weer aan het werk gaan. Bij IPS gaat het om de wens van iemand om weer naar school of aan het werk te gaan. Hoe ziet zo’n traject er in praktijk uit en wat komt er allemaal bij kijken? “Stel”, zegt Carina “iemand heeft de wens om te gaan werken. Dan gaan we samen kijken naar waar en hoe gaan we dat doen. We gaan het onderzoeken. We gaan er geen beperkingen aan vastleggen, maar ik ga ook geen dingen beloven die niet kunnen”, benadrukt Carina.

Samenwerking
In haar werk werkt Carina veelal samen met cliënten, maar ook met het Optimaal Leven-team, gemeentes, het UWV, werkgevers en andere IPS-begeleiders. “Als je zo’n belangrijke stap gaat nemen om weer te gaan werken, dan is het heel belangrijk dat de persoonlijke begeleider van zo’n iemand en zijn psychiater weet wat er speelt zodat hij contact met hem kan houden om te kijken hoe het gaat”, vertelt ze. “Ook is het belangrijk dat de omgeving van diegene er weet van heeft en het steunt. Want als je omgeving al zegt ga maar niet werken dan lukt het ook niet, want dan heb je geen steun”, vertelt Carina. En ze zit ook met werkgevers om de tafel om uit te leggen wat er eventueel kan gebeuren en hoe er dan gehandeld dient te worden. “Het komt ook voor dat ik op de eerste werkdag mee ga de werkvloer op als diegene dat prettig vindt”, zegt Carina.

Jobcoach
Eigenlijk is Carina ook gedeeltelijk een jobcoach, maar benadrukt ze wat ik doe is een onderzoek. “Kijk als jij nou een vraag naar werk hebt”. Ik knik bevestigend. “Dan gaan we eerst onderzoeken wat je precies wilt doen. Daarna gaan we kijken of we een plek kunnen vinden die er bij past. Dan gaan we het gesprek aan met die werkgever en als die zegt nou dat wil ik wel dan gaan we eerst kijken of we kunnen proefdraaien”, zegt Carina. Dat laatste gebeurt wel vaak geeft Carina aan, maar daar zitten ook twee kanten aan. Een werkgever kan zeggen ja we gaan verder of niet, maar dat geldt ook zeker voor de cliënt. Als beide partijen akkoord gaan is de proefperiode een feit. In die proefperiode wordt onder andere onderhandeld over het aantal uren werk, maar je vertelt ook iets over je kwetsbaarheid en hoe te handelen als het mis dreigt te gaan.

Stigma
Carina vertelt dat ze regelmatig tegen stigma’s oploopt. Vooroordelen van werkgevers maar ook overheidsinstanties als gemeentes en het UWV. “In gesprekken gebeurt het wel vaak dat mensen heel voorzichtig zijn”, vertelt ze. “Niet eens zozeer dat iemand de boot afhoudt, maar heel vaak is het iets dat we het moeten oefenen en dan zeg ik altijd dat het al bewezen is dat eerst oefenen niet helpt”, gaat ze verder. Carina gaat altijd wel het gesprek aan om mensen te overtuigen. Soms lukt dat, soms lukt dat helaas niet.

Vind je het gek!
Een van de leukste dingen die Carina heeft bewerkstelligd in haar werk is het naar het Hoogeveen halen van het theaterstuk ‘Vind je het Gek!’ samen met de interviewer destijds. “Ik voelde mij zo plaatsvervangend trots dat het gelukt is en dat jij een artikel hebt geschreven voor de krant. Het voortraject liep niet altijd op rolletjes, maar we stonden er wel die avond met zijn allen. Ja dat vond ik heel erg mooi”, zegt ze met gepaste trots.

Tot slot
IPS is eigenlijk voor iedereen geschikt met een wens naar werk. Carina benadrukt dat het niet betekent dat iedereen ook werk krijgt maar soms levert het traject alleen al heel veel oplevert. Voor meer informatie kan je kijken op de website van de GGZ of je mag Carina aan haar mouw trekken.